Iedereen moet mee kunnen doen

Als je een visuele beperking hebt en je wil met het openbaar vervoer van Rotterdam naar Amsterdam reizen, dan kun je er in Nederland vanuit gaan dat de perrons drempelvrij zijn en bereikbaar met een lift of een hellingbaan. Daarnaast zijn de stations voorzien van geleidelijnen naar kaartautomaten, servicebalies en in- en uitcheckpaaltjes of poortjes. Met behulp van braille op de trapleuningen (ja echt!) en in de liften voelen slechtzienden naar welk perron ze gaan of op welk perron zij zich bevinden. Handig!

Maar hoe vinden zij hun weg in de digitale wereld?

🧐 Waar de lift, geleidelijnen en braille de hulpmiddelen zijn in openbare ruimtes, zijn screenreaders (voorleessoftware), vergrotingssoftware, brailleleesregels en/of kleurcontrastsensoren de tools om in de digitale wereld mee te kunnen doen. Mensen met een **visuele beperking** hebben namelijk moeite met de contrasten tussen kleuren en/of het lezen van de teksten.

In de video hieronder zie je hoe mensen met een visuele beperking werken met een screenreader:

Een brailleleesregel zet tekst van een computerscherm of telefoonscherm om naar brailletekens die van de brailleleesregel - een fysiek apparaat dat de brailletekens doorgeeft - wordt afgelezen.

Mensen met een auditieve beperking maken gebruik van ondertiteling en transcripties, visuele meldingen, ondersteuning voor gebarentaal, hoorapparaten en cochleaire implantaten.

✊ Mensen met motorische beperkingen doen mee dankzij alternatieve invoerapparaten, spraakherkenningssoftware, schakelbediening en eye-tracking technologie.

😎 En mensen met een cognitieve beperking - zoals bijvoorbeeld ook dyslexie, ADHD, autisme en leerstoornissen - maken gebruik van eenvoudige gebruikersinterfaces, leeshulpmiddelen, geheugen- en organisatiehulpmiddelen en tekst-naar-spraak en spraak-naar-tekst.

Stiekem zijn dat behoorlijk wat tools, waar je als designer of developer niet zomaar overal zelf ervaring mee hebt, maar wel rekening mee moet houden wanneer je een website ontwerpt of bouwt. Want al deze hulpmiddelen en software moeten de geschreven code ook goed begrijpen om de vertaling helder over te brengen.

Digitale toegankelijkheid is geen luxe, maar een noodzaak. Dat zie je in de video hieronder:

Als deze gebruikers - en dat is nogal een groep - vast komen te zitten met het toetsenbord, dan is de enige optie nog om de website niet meer te bezoeken. Dankzij dit soort voorbeelden, kun je je als developer beter verplaatsen in de gebruiker.

Richtlijnen en gebruikersonderzoek

Net zoals publieke ruimtes toegankelijk moeten zijn voor iedereen, vinden wij ook dat het internet van iedereen is. Iedereen moet, ongeacht hun fysieke of mentale capaciteiten, de informatie en diensten online kunnen gebruiken en begrijpen.

Voor overheidssites gelden al regels om te voldoen aan de WCAG-richtlijnen versie 2.1, niveau A en AA. In 2025 wordt de European Accessibility Act (EEA) van kracht, met als doel dat toegankelijkheid breder in de maatschappij wordt gedragen. Daarmee worden richtlijnen ook voor commerciële bedrijven van toepassing én op fysieke producten, zoals bijvoorbeeld het kopen van een kaartje voor de trein. Voor commerciële websites betekent dat dat zij volgend jaar moeten gaan voldoen aan de Europese standaard EN 301 549: Digitale toegankelijkheid in de Europese wetgeving. Deze wetgeving is overigens gebaseerd op de WCAG-richtlijnen.

Je kunt je als designer en webdeveloper nog zo goed houden aan deze richtlijnen, het is altijd van belang om ontwerpen en de werkende website te laten testen tijdens een gebruikersonderzoek. We deden dit bijvoorbeeld voor de StemWijzer met laaggeletterden, voor de VOG-check met gedetineerden, maar ook voor de Leidse Schouwburg - Stadsgehoorzaal met theaterliefhebbers.

Werk aan de winkel dus!